Wat is nieuw in WordPress 5.3?

WordPress 5.3 is beschikbaar! Zoals altijd kijken we weer naar de belangrijkste wijzigingen in de nieuwe WordPress versie. WordPress 5.3 (codenaam ‘Kirk’) biedt een aantal in het oog springende wijzigingen. Veel aanpassingen hebben betrekking op de Gutenberg editor, maar er ik ook nog wel wat meer.

Grote Gutenberg update

In de WordPress core voor versie 5.3 is een groot aantal Gutenberg updates opgenomen. Voor wie niet weet wat er met Gutenberg bedoeld wordt: dat is de WordPress ‘block editor’, die zijn intrede heeft gedaan in WordPress 5.0.

Door het grote aantal updates is het lastig om hier alle wijzigingen en verbeterpuntjes te noemen. Het gaat om maar liefst 150 wijzigingen! We beperken ons daarom tot de belangrijkste zaken:

Performance (snelheid) was nog wel eens een probleem in Gutenberg bij grotere artikelen of pagina’s. De nieuwe versie boekt flinke snelheidswinst ten opzichte van WordPress 5.2. Bij kortere artikelen zul je het misschien niet eens merken, maar bij langere, complexere artikelen is de nieuwe versie merkbaar sneller.
Het ‘Groep blok‘ is toegevoegd. Hiermee kun je bepaadle andere blokken groeperen en op die manier bijvoorbeeld voorzien van één achtergrondkleur. We kennen deze methode ook wel van de andere grote ‘page builders’, die bijna onontkoombaar waren voor de komst van Gutenberg. Het is ook mogelijk om meerdere, bestaande blokken te selecteren en daar een groep van te maken.
Het blok ‘kolom’ kent nu een ‘lay-out picker‘, waarmee je de kolom kunt indelen in veel gebruikte aly-outs.
Het tabel blok is aangepast en kent een aantal nieuwe functies. Zo kun je teksten in de tabel nu makkelijker uitlijnen en bijvoorbeeld achtergrondkleuren gebruiken.
In het blok waarmeee je een foto gallerij toevoegt is het nu mogelijk om de afbeeldingen zelf te rangschikken in de volgorde waarop je ze wilt gebruiken.
Het blok ‘kolommen’ waarmee je, inderdaad, je content indeelt in kolommen is wat flexibeler gemaakt. Zo kun je nu zelf de breedte van een kolom instellen mbv een schuifregelaar.
Ook zijn er diverse wijzigingen doorgevoerd om de bruikbaarheid van Gutenberg te verbeteren, bijvoorbeeld door het kunnen gebruiken van de tab-toets (om door blokken heen te stappen) of een betere visuele weergave tijdens het verplaatsen van blokken.
Het blok dat je ‘laatste berichten’ toont is uitgebreid met extra opties, zodat je in kunt stellen welke tekst er getoond wordt bij de artikelen.
Het heading (titel) blok heeft nu opties voor het vormgeven van tekst en het gebruik van een achtergrondkleur.
Er is een nieuw ‘spacer’ blok, ‘vulelement’ genaamd in het Nederlands. In plaats van meerdere keren een ‘Enter’ toe te voegen en dan maar te kijken wat ervan komt, kun je met dit blok ‘whitespace’ toevoegen en de blokken wat ruimte gunnen. Stel gewoon het aantal pixels in dat je aan hoogte tussen de elementen wilt plaatsen.

Een nieuw standaard theme! TwentyTwenty (2020)

Zoals gebruikelijk komt WordPress ook voor het komende jaar met een nieuw standaard theme: Twenty Twenty dit maal, of kortweg 2020. Het nieuwe thema kent een minimalistisch ontwerp, zoals we wel vaker zien bij de default WordPress thema’s. Het kenmerkt zich verder door leesbaarheid en het opvallende lettertype, genaamd Inter. De nadruk ligt op het gebruik van de Gutenberg editor (hoe kan het ook anders). Het Twenty twenty thema is overigens niet van de grond af aan opgebouwd. Het is in feite gebaseerd op het Chaplin theme, welke ook nog steeds gratis te downloaden is.

Het Twenty twenty theme kenmerkt zich verder door flexibiliteit. In het verleden was het nog wel eens zo dat de standaard themes allerlei code aanpassingen vereisten om tot een wat flexibelere indeling te komen. Nu zijn die indelingen standaard al beschikbaar. En in combinatie met de Gutenberg editor heb je dus een behoorlijk volwaardig en flexibel theme te pakken. Maar goed, voor een serieuze website zul je niet snel gebruik maken van het Twenty twenty theme, óf je hebt toch veel aanpassingen nodig om er je eigen draai aan te kunnen geven. Maar voor het testen en leren kennen van WordPress zijn dit soort themes juist uitermate geschikt.

Betere ondersteuning voor grote afbeeldingen

Ik zag het maar al te vaak gebeuren: enorme foto’s van meerdere Mb’s werden zo vanuit bijvoorbeeld een smartphone toegevoegd aan WordPress, om vervolgens klein te worden weergegeven. Gevolg: zeer traag ladende pagina’s. Nu gaat dat gelukkig tot het verleden behoren. Ook als je een grote afbeelding upload zal WordPress er automatisch een voor het web geoptimaliseerde versie van maken. De nieuwe afbeelding is dan maximaal 2560 pixels breed, groot genoeg voor monitoren met de hoogste resoluties.

Een betere Site health tool

De site health tool deed zijn intrede in versie 5.2. En hoewel goed bedoeld was er best veel kritiek op deze tool. Zo toonde het een percentage bovenin de tool. Maar dat percentage zei eigenlijk niet zo veel. Hoe hoger het percentage, des te meer geslaagde tests, maar daarmee kregen alle tests dezelfde weging en dat past natuurlijk niet op de praktijk. Het percentage is daarom verwijderd en vervangen door een indicatie per onderdeel: ‘goed’ of ‘moet worden verbeterd’.

Ook aangepast zijn de ‘herstel e-mails’ die je soms ontvangt als er een storing ontstaat in je website. In de voorgaande versie was de melding nog niet veel meer dan “foute boel, je website ligt in puin ;)”. Maar vanaf WordPress 5.3 wordt er daadwerkelijk wat meer informatie gegeven over de gevonden fout. En dat is nuttig voor je om het probleem op te (laten) lossen.

Voor ontwikkelaars en technici is er daarnaast een filter beschikbaar: site_status_test_result. Deze stelt ze in staat om de problemen verder te analyseren – en op te lossen.

Verbeteringen voor admins in het WordPress dashboard

In WordPress 5.3 is ook de WP backend aangepakt met een aantal aanpassingen die de gebruikerservaring moeten verbeteren. Zo is bijvoorbeeld de hoeveelheid contrast in schermen aangepast. Meer contrast dus, voor een duidelijkere weergave. Ik moet zeggen dat het wel weer even wennen is 🙂

Daarnaast kunnen uploads ‘hervat’ worden, als ze om een of andere reden halverwege zijn afgebroken. Kan handig zijn bij grotere bestanden en langzame verbindingen, maar daar zullen we in Nederland doorgaans niet veel last van hebben.

Als een beheerder een tijdje niet heeft ingelogd ontvangt deze een melding om te controleren of de gegevens nog kloppen. Juist voor beheerders is het belangrijk dat e-mailadressen juist zijn, want daar worden immers ook ‘wachtwoord vergeten’ meldingen naartoe gestuurd.

Technische aanpassingen in WP 5.3

Ook nu is er natuurlijk weer het nodige veranderd in de techniek. Of, zoals een oud collega van mij altijd zei: ‘aanpassingen onder de motorkap’. Ook deze wijzigingen hebben weer veel met de Gutenberg editor te maken. We hebben het dan bijvoorbeeld over:

Een blok container (ook weer Gutenberg) bevat nu een binnenste container: wp-block-group__inner-container. Voor theme ontwikkelaars is dit een wijziging die potentieel het zaakje omver kan gooien. Mogelijk dat hier extra CSS voor nodig is. Ook als je een bestaand thema gebruikt kan het zijn dat je een update nodig hebt van je theme hiervoor. Testen is dus (zoals altijd) aan te bevelen.
Iets vergelijkbaar geldt voor tabel- en gallerij-blokken. Ook die zijn aangepast en dus kan het je theme beïnvloeden.
Er zijn nieuwe klassen namen voor tekstuitlijning, zoals bijvoorbeeld has-text-align-right. (en ook -left en -center). Als het goed is levert dit bij bestaande themes overigens geen problemen op.
Bij het uploaden van afbeeldingen worden deze nu automatisch correct geroteerd, mocht dat nodig zijn.
WordPress 5.3 ondersteunt nu PHP 7.4 volledig en dat is goed nieuws voor iedereen die op dat vlak netjes bij wil blijven. PHP 5.6 werkt ook nog, maar het wordt ondertussen echt geadviseerd om die niet meer te gebruiken. Die versie wordt niet meer onderhouden en gaat daarmee een veiligheidsrisico vormen. Momenteel is PHP 7.3 daarom de aanbevolen versie.
Ontwikkelaars kunnen vanaf nu beter werken met tijdzones. Er zijn hiervoor nieuwe API functies beschikbaar en de beruchte WP timestamps worden uitgefaseerd.

Direct updaten naar WordPress 5.3?

Nou…
Soms gebeurt dit voor je door je provider en heb je geen keuze. Als dat het geval is dan heb je vast geleerd dat je over goede backups moet beschikken. Dat moet je sowieso.
Heb je zelf invloed op het update proces dan is het beter om de update eerst te testen op een WordPress testomgeving. Zeker wanneer je website commerciële waarde heeft wil je hier niet veel risico mee nemen.

WordPress 5.3 is een fijne release voor gebruikers van de Gutenberg editor. En daarmee ook een vrij uitgebreide versie. Gebruik je de Gutenberg editor echter (nog) niet dan is het meer een noodzakelijke update en niet zo zeer eentje waar je veel aan hebt. Het is duidelijk dat er volop wordt ingezet op Gutenberg. Om die reden is het handig dat je, mocht je nu met een nieuwe website of herbouw starten, een Gutenberg compatible theme kiest.